भडकाऊ भाषणे कशासाठी?
राजीव देशपांडे
कोरोना महामारीचे 2021 हे अखेरचे वर्ष असेल, समाजजीवन पूर्वपदावर येईल असे वाटत होते. पण वर्ष संपता संपता सार्‍या जगभर कोरोनाचा नवा अवतार ‘ओमायक्रॉन’ ज्या वेगाने पसरत आहे त्यावरून या वर्षीही...
कमला सोहोनी : पहिली भारतीय महिला वैज्ञानिक
डॉ. नितीन अण्णा
सत्यशोधक चळवळीत क्रियाशील असणार्‍या स्त्रियांबाबत फारच कमी लिहिले गेले आहे. त्या स्त्रियांचे ‘कार्य व व्यक्तित्व’ वाचकांपर्यंत पोचवावे, या उद्देशाने मागील वर्षी ‘सत्यशोधक स्त्रिया’ हे सदर कोल्हापूरच्या सत्यशोधक चळवळीच्या संशोधक डॉ....
विज्ञान म्हणजे काय?
डॉ. शंतनु अभ्यंकर
‘विज्ञान म्हणजे काय,’ या प्रश्नाचं उत्तर सगळ्यांना माहीतच आहे की. समजा, मी तुमच्या वर्गात येऊन हा प्रश्न विचारला तर एकसाथ सारे ओरडून सांगाल, ‘विज्ञान म्हणजे शाळेत आपल्याला शिकवतात ते.’ रसायन,...
‘बटरफ्लाय इफेक्ट’ म्हणजे काय?
प्रभाकर नानावटी
संगणक व/वा स्मार्टफोन्सद्वारे होत असलेल्या माहितीच्या आदानप्रदानांचा प्रचंड वेग आपल्याला थक्क करून सोडत आहे. या माहितीचाच वापर करत वैचारिक मांडणी करत असताना कित्येक विचारवंत त्यांच्या लेखनात कळत-नकळत ‘बटरफ्लाय इफेक्ट’, ‘कॅच-22’चा...
बुद्धिवादाची ऐतिहासिक लढाई
प्रा. प. रा आर्डे
मानवाने आजवर साधलेली प्रगती आपोआप, कोणत्याही दैवी, अमानवी शक्तीच्या आधारे नव्हे, तर मानवी बुद्धीच्या बळावर आहे. परंतु ही बुद्धी वापरण्यासाठी, विकसित करण्यासाठी बुध्दिवादी मानवाला अगदी मानवी जन्मापासून ते थेट आजतागायत...
आमचं नववर्ष..?
अनिल चव्हाण
कॉलनीत नव्या वर्षाच्या स्वागताची धामधूम सुरू झाली. कोरोनामुळे गेली दोन वर्षेकाहीच करता आले नव्हते, त्याचा वचपा या वर्षी काढण्यासाठी तरुण कामाला लागले. निवडणुका जवळ असल्याने इच्छुक उमेदवार मदतीला होतेच. डायबेटीस...
गायीचे पावित्र्य आणि न्यायपालिका
डॉ. नितीश नवसागरे
न्यायाधीश तर्कशुद्ध, वस्तुनिष्ठ, संतुलित आणि न्याय्य असतात, यावर आपणा सर्वांचा नेहमीच विश्वास असतो, म्हणून आपण त्यांचा निर्णय आपल्याविरोधात गेला तरीही आदराने स्वीकारतो; परंतु अलाहाबाद उच्च न्यायालयाच्या न्यायाधीशांनी नुकत्याच मांडलेल्या युक्तिवादाने...
भावना दुखावण्याच्या आजारावर औषध शोधणारा ‘जीनियस!’
डॉ. हमीद दाभोलकर
डॉ. एरॉन (Aaron) बेक या जगद्विख्यात मनोविकारतज्ज्ञाचे नुकतेच फिलाडेल्फिया येथील राहत्या घरी निधन झाले. शंभर वर्षांचे अत्यंत अर्थपूर्ण आणि समाधानी आयुष्य त्यांना मिळाले. मानवी मनाची ‘अव्यक्त मन’ आणि ‘व्यक्त मन’...
पुंडलीक
ह.भ.प. देवदत्त दिगंबर परुळेकर
अंधश्रद्धा निर्मूलनाची चळवळ भारतीय संस्कृतीतील संत आणि समाजसुधारकांचा वारसा मानते. त्यामुळेच अंधश्रद्धा निर्मूलन वार्तापत्र हा वारसा वाचक, कार्यकर्त्यांपर्यंत सातत्याने पोचवत असते. यापूर्वीही स्त्रीसंत, संत रोहिदास, बसवण्णा, चक्रधर, कबीर यांचे कार्य...
पाठ्यपुस्तकातील प्रतिज्ञा बदलण्याची गरज?
नरेंद्र लांजेवार
पालक म्हणून आपण आपल्या मुलांची पाठ्यपुस्तकं बर्‍याचदा वाचत असतो. मुलांच्या पाठ्यपुस्तकाच्या पहिल्या पानावर भारतीय संविधानाची उद्देशिका, राष्ट्रगीत आणि प्रतिज्ञा प्रकाशित केलेली आहे. राष्ट्रगीत आणि भारतीय संविधानाची रचना कोणी केली, हे...